Buraya kadar Cumhuriyete değişik açılardan bakarken, görülen farklı değerlerin korunması gerektiğini de anladık. Kurucu liderimiz Atatürk, bu korumayı ilkeler ile sağlamamızı önermiştir. Hatta kurduğu CHP’nin altı ok’u, bu ilkelerin simgesidir. Bir asır boyunca sözü edilen ilkeler aşınmaya başlamıştır ama özellikle üniversitelerde okutulan İnkılâp Tarihi içindeki Atatürk ilkeleri, gündemdeki yerini korumuştur.
İlkeler, Nelerdir? Atatürk ilkeleri, ilk olarak Cumhuriyet Halk Fırkası ilkeleri olarak ortaya çıkmış ve 1937 yılında Anayasaya eklenmiştir. Anlamları, çağdaş Türkiye fikri, ulusun egemenliği, bağımsız Türkiye Cumhuriyeti devletidir. Sırası; Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Laiklik, Devletçilik ve Devrimcilik (İnkılâpçılık)’tır.
Biraz açarak tanımlarken, internet kayıtları özetlerine kısa yorumlarımız eklenmiştir.
Cumhuriyetçilik; Cumhuriyeti koruma, sevme ve yaşatmadır. Cumhuriyetçilik ilkesi sayesinde, herkes yasalar önünde eşit haklara sahip ve kölelikten kurtulmuştur. Toplumsal ayrıcalıklar kaldırılmış ve kadınlara seçme, seçilme hakları tanınmıştır.
Milliyetçilik; Türk milliyetçiliğinin sonsuza dek yaşaması ve devam etmesi ilkesidir. Atatürk milliyetçiliği, ırkçılığı, sınıfsal ayrılıkçılığı, din ve mezhep farklılıklarına olan dayatmaları reddetmiştir.
Halkçılık; Halkçılık ilkesine göre milli egemenlik esas alınır. Devlet, tüm işlerini ve faaliyetlerini halkın yararına olacak şekilde yapar. Devlet çalışmaları halkın ekonomik refaha kavuşması için yürütülür. Yasalar önünde her birey eşit sayılır.
Laiklik; Laiklik, hukukun kurallarının dine değil, akıl ve bilime dayandırılması ilkesidir. Bir başka tanımlamayla, din ile devlet işlerinin birbirinden ayrılmış, din ve vicdan özgürlükleri devlet tarafından güvenceye alınmış, her türlü inanca saygılı olunarak, devlet, dinle değil bilim ve akılla yönetilir denmiştir.
Devletçilik; Devletçilik ilkesi, ülkenin gelişimi ve ilerlemesi için izlenmesi gereken yöntemlerin belirlenmesine dayanır. Karma ekonomi, 1. ve 2. ekonomik kalkınma programları bu yönde gerçekleşir. Birçok bankanın kurulması, kalkınma planları, demiryollarının kurumsallaşması Devletçilik ilkesinin esasları arasındadır. Zamanın Türkiye’sinde Devletçilik ilkesi, ülkenin ekonomik politikası olarak kabul görmüştür.
Devrimcilik; Atatürk’ün yaptığı inkılâpların amacı, sürekli yenilik ve ilerlemeye, temel ilkeleri, akıl ve bilime dayanır. Hak ve özgürlüklerin genişletilmesi, insanların yaşamının iyileştirilmesi adına yapılmış devrimler ve kabul edilmiş ilkelerdir.
Ekim ayı boyunca, naçizane düşüncelerim ile cumhuriyetin erdemlerini anlatmaya çalıştım. Umarım bunu haddimi aşmadan ve sizleri sıkmadan yapabilmişimdir. Bana göre her yıl cumhuriyet’in heyecanı, 29 Ekimden bir hafta önce başlar, 10 Kasım da Ata’yı andıktan sonra gündemini bir yıl sonrasına devreder. Bu vesile ile Cumhuriyet Bayramımız Kutlu, onu bizlere emanet eden Atamızın mekânı cennet olsun.
Not: Bu yazımda, ağırlıklı olarak internet kayıtlarından yararlandım.
23 Ekim 2022
Hüsnü ARSLAN
Hüsnü Arslan Yazıları 