Nisan ayındaki milli bayramımız kuşkusuz TBMM’nin ilk açılış günü 23 Nisan 1920 tarihidir. Ama eğitimde tarih boyu ihmal mağduru olmuş Anadolu köylüleri, mucize eğitim sistemi Köy Enstitüsü projesinin başlangıcı 17 Nisan 1940 tarihinin önemini, her geçen gün daha çok hissediyoruz. Aşağıda ayrıntılarına gireceğimiz bu sistemin farkını “Üniversal Eğitim Sistemi” olarak tanımlamakta yarar görüyorum.
Önce böyle bir konuyu bir gün sonra ele aldığım için bağışlayın diyorum ve ardından hemen “üniversal eğitim Sistemi”ne geçiyorum. Uzun zaman işletmelerde çalıştım ve bir işletmenin her makinesinde operatörlük yapabilen çalışanını “üniversal elaman” olarak tanımlardık. Köy Enstitüleri, 1930’lu yılların başlarında Atamızın önerisi ile gündeme gelmiş, İsmail Hakkı Tonguç ve ekibinin uzun hazırlık döneminden sonra 17 Nisan 1940 tarih ve 3803 sayılı yasa ile dönemin Milli Eğitim Bakan Hasan Ali Yücel’in takibinde uygulamaya geçilmiştir.
Amaç, elbette ki köy çocuklarının eğitilmesi ve bilinçli toplumun yaratılmasıdır. Ülke sathının 21 noktasına düzgün dağılmış ve öğrencilerinin emeği ile oluşan okulların, beklenmeyen sonuçlar alındıkça şaşkınlığını saklayamayan dünya milletleri, sisteme Türk Mucizesi adını takmışlardır. Bunun gerçekten sıra dışı bir olay olduğunu, 1946 sonrası ABD dayatmalarının ilk maddesi olması da kanıtlıyor.
Ne yazık ki bu üstün Türk Eğitimi, 1946 da önlenmiştir. Ama yetişen öğretmenlerin her işe çözümdeki efsaneleri hala gündem olmaktadır. Bu yılın efsanesi, altta kopyalı “Uçaktaki Süper Adam” anlatımıdır. Belki size abartılı gelebilir. Enstitülerin programında sağlık memurluğu ve ebelik bölümleri olmasına rağmen, ben de doğum olayına takıldım. Yinede, araştırıp bulacağınız benzeri pek çok gerçeklerin doğruluğuna inanacağınızdan eminim.
UÇAKTAKİ SÜPER ADAM
Bir Amerikan uçağı, İstanbul-New York seferini yapıyordu…
Bir süre sonra ışıklar sönünce, yolcularda panik başladı…
Ardından anons duyuldu:
-İçinizde elektrikten anlayan var mı?
Herkes birbirine bakarken, yaşlı bir yolcu parmağını kaldırdı ve davet üzerine makine dairesine girdi…
Ve, bir süre sonra da ışıklar yandı!
Yaşlı yolcu, eli yüzü siyahlar içinde; alkışlarla karşılanarak, lavaboya gidip temizlendi ve sessizce yerine oturdu…
Uçak Atlantik ortalarındayken, pilotun konuşması duyuldu:
-Sayın yolcular, motorlarımızdan biri bozuldu. Sakın panik yapmayın. Ben sizi diğer motorla, Amerika’ya ulaştırırım. Eğer içinizde motordan anlayan biri varsa, buraya rica edeceğim.
Yolcular arasından yine sadece yaşlı olan adam elini kaldırıp göreve koştu. Bir süre sonra motorun tamiri bitmiş, bizimki yüzü gözü karalar içinde ve alkışlar arasında, lavaboda temizlenip, mahcup mahcup yerine oturdu.
Amerika’ya kısa süre kala, hosteslerin koşuşturması dikkat çekti ve bu kez bir hostesin heyecanlı sesi duyuldu:
-Sayın yolcularımız !.
– Bir yolcumuz aniden sancılandı. Bebeği olacak. İçinizde doğumdan anlayan kimse varsa, lütfen acil olarak buraya gelsin.
Çeşitli milletlerden yolcular birbirine bakarken, yine bizim ihtiyar yerinden kalkarak hostesler bölümüne yürüdü…
Kısa süre sonra da, bir bebek ağlaması duyuldu ve hostesin kucağındaki erkek ufaklık, dünyaya ilk bakışlarını gönderiyordu.
Tabii olağanüstü yaşlı yolcu, sürekli alkışlarla yine sakince yerine oturdu…
Ancak, çeşitli ülkelerden oluşan tüm yolcular, meraklarını yenememişlerdi…
Bu adam kimdi?
Sonunda dayanamayıp, özür dileyerek; uyruğunu ve mesleğini sordular.
Yaşlı yolcu, bu soruyu sakince yanıtlar:
– TÜRK’üm ve KÖY ENSTİTÜSÜ MEZUNU EMEKLİ BİR ÖĞRETMENİM…
Köy Enstitüleri mezunlarının görevi sadece sınıf öğretmenliği değil, tarım, hayvancılık, demircilik, marangozluk ve sağlık gibi konularda köylüye yardım eden örnek kişi sayılıyordu. Yani sadece çocukları değil, yetişkinleri de eğiten, pederşahi usuller yerine, araştırmalara bağlı eğitmeleri gerekiyordu. Hani bu günlerde “dünya bizi kıskanıyor” deniyor ama bir türlü neden kıskandığını anlamıyoruz ya, dünya, gerçekten Köy Enstitülerini kıskanmış ve nedenleri de anlatılmıştır.
18 Nisan 2021
Hüsnü ARSLAN
Hüsnü Arslan Yazıları 